Kannabidiol
Cas No.: 13956-29-1
Co to jest kannabidiol?
Kannabidiol CBD, czyli 2-[1R-3-metylo-6R-(1-etenylo)-2-cykloheksen-1-ylo]-5-pentylo-1,3-benzenu diol to związek z grupy kannabinoidów. Jego naturalnym źródłem są konopie. Warto podkreślić, że związek ten pozyskiwany jest z legalnych gatunków konopi przemysłowej, . W przeciwieństwie do konopi indyjskich nie są one stosowane w celu wywołania odurzenia i halucynacji. Ponadto kannabidiol może być pozyskiwany na drodze chemicznej syntezy. Dostępny jest lek na bazie konopi medycznych, zawierający kannabidiol – jest to preparat Epidiolex. To jeden z nielicznych leków konopnych dostępnych na receptę, stosowany w przebiegu padaczki lekoopornej.
Związek oddziałuje na występujące w organizmie receptory układu kannabinoidowego, rozmieszczone przede wszystkim w obrębie układu nerwowego. Nie należy mylić kannabidiolu z THC, czyli tetrahydrokannabinoidem. Ten związek posiada właściwości halucynogenne i może uzależniać, natomiast CBD jest pozbawiony takiego niepożądanego działania. Zazwyczaj CBD dostępny jest w postaci olejku o różnych stężeniach, stosowanego podjęzykowo. Dostępne są także kapsułki oraz susze do waporyzacji, gumy do żucia.
Zastosowanie kannabidiolu
CBD może poprawiać funkcje poznawcze – pamięć, koncentrację, przetwarzanie informacji. Związek ogranicza procesy neurodegeneracyjne w przebiegu takich schorzeń jak choroba Alzheimera czy Parkinsona.
Kannabidiol może być pomocny walce z depresją i stanami lekowymi.
Stosowany jest w celu unormalizowania rytmu czuwania i snu – ułatwia zasypianie i zwiększa głębokość snu. Korzyści ze stosowania kannabinoidów mogą odczuć zarówno osoby dotknięte rozmaitymi zaburzeniami snu, jak i osoby nie mające problemów ze snem, ale potrzebujące dłuższego i bardziej relaksującego snu. W jednym z badań wykazano m. in., że CBD może skutecznie leczyć bezsenność u dzieci dotkniętych zespołem stresu pourazowego. I to bez konieczności stosowania farmakoterapii. W innym badaniu wykazano korzystne działanie CBD w łagodzeniu stanów lękowych i problemów z zaśnięciem. Zasypianie jest łatwiejsze dzięki modulowaniu wydzielania GABA oraz receptorów gabaergicznych. Stosowanie CBD pozwala zasnąć, a jednocześnie – zachować jasność umysłu w ciągu dnia i brak senności czy zmęczenia.
Ponadto kannabidiol może łagodzić ból, ułatwia odstawienie nikotyny czy opioidów. Związek jest szczególnie skuteczny w przebiegu bólu neuropatycznego, który nie poddaje się leczeniu tradycyjnymi lekami przeciwbólowymi. Coraz więcej mówi się także o potencjalnym zastosowaniu kannabidiolu w leczeniu schorzeń nowotworowych. Lek Epidiolex zawierający CBD stosowany jest u osób z najcięższymi postaciami padaczki lekoopornej. Taka padaczka może występować w przebiegu takich schorzeń jak zespół Lennoxa-Gastauta czy syndrom Graveta.
Mechanizm działania
Za występowanie stanów lękowych, stresu czy depresji odpowiadają przede wszystkim zaburzenia w syntezie neuroprzekaźników, a także zaburzenia w funkcjonowaniu układu endokannabinoidowego. CBD może regulować aktywność receptorów wpływających na wystąpienie tych zaburzeń. Dotyczy to receptorów serotoninowych, receptorów TRPV, PPAR gamma, receptorów dla adenozyny, a także receptorów CB wchodzących w skład układu endokannabinoidowego. Za bezpośrednie pobudzenia receptora CB1, zlokalizowanego w mózgu odpowiada THC, czyli znany ze swoich właściwości halucynogennych kannabinoid konopny. Z kolei CBD, czyli kannabidiol pozbawiony działania psychoaktywnego pobudza receptory CB na drodze pośredniej, zwiększając poziom syntetyzowanego w organizmie anandamidu, czyli fizjologicznego kannabinoidu. W ten sposób możliwa jest aktywacja receptorów kannabinoidowych CB, co przekłada się na działanie przeciwlękowe. Zwiększając poziom naturalnych endokannabinoidów oraz umożliwiając receptorom CB1 regulowanie działania układu nerwowego, kannabinoidy mogą działać tonizująco na układ nerwowy, łagodząc stany lękowe. CBD działa nie tylko na receptory kannabinoidowe; inne mechanizmy działania to:
- Aktywowanie receptorów serotoninowych, które odgrywają kluczową rolę w leczeniu depresji. To właśnie te receptory są celem działania stosowanych w leczeniu depresji inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny. Aktywność receptorów serotoninowych regulowana jest przez serotoninę – neuroprzekaźnik modulujący samopoczucie psychiczne i emocje. Zbyt niski poziom serotoniny we krwi, a tym samym – ograniczenie aktywacji receptorów serotoninowych zwiększa ryzyko rozwoju depresji. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, czyli powszechnie stosowane leki przeciwdepresyjne spowalniają wychwyt neuroprzekaźnika. Przez to możliwe jest utrzymanie wyższego poziomu serotoniny i zwiększenie jej dostępności dla receptorów serotoninowych. A jak działa CBD? Wykazuje niemal identyczne działanie – aktywując receptory serotoninowe, kannabidiol naśladuje efekt towarzyszący większej dostępności serotoniny. A wszystko to bez ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.
- Aktywowanie receptorów TRPV oraz PPAR gamma, dzięki czemu możliwe jest działanie przeciwlękowe. Receptory te regulują stopień, w jakim endokannabinoidy hamują lub pobudzają uwalnianie neuroprzekaźników.
- Zwiększenie neuroplastyczności mózgu. U chorych na depresję wykazywana jest zmniejszona plastyczność hipokampu. Przekłada się na ograniczenie zdolności poznawczych oraz zdolności do przetwarzania emocji. Może to zakłócać przebieg terapii behawioralnej. Zawarty w konopiach CBD zwiększa plastyczność hipokampu, co może skutkować łatwiejszą walką z negatywnymi emocjami.
- Zwiększenie produkcji GABA, czyli kwasu gammaaminomasłowego, czyli neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za pojawienie się uczucia relaksacji.
Kannabidiol – dawkowanie
W przypadku kannabidiolu nie zostało ustalone ścisłe dawkowanie. Podobnie jest w przypadku dostępnego na receptę leku Epidiolex. Najlepiej jest rozpocząć dawkowanie CBD od mniejszych dawek, a następnie obserwowanie reakcji organizmu. Gdy efekt stosowania preparatu nie jest zadowalające, można zwiększyć dawkę. Najczęściej rozpoczyna się od dawki 2,5 mg/ kg m. c. dwa razy na dobę. Natomiast maksymalna dawka dzienna to 10 mg/ kg m. c. dwa razy dziennie.
Referencje:
de Mello Schier AR, de Oliveira Ribeiro NP, Coutinho DS, Machado S, Arias-Carrión O, Crippa JA, Zuardi AW, Nardi AE, Silva AC.; Antidepressant-like and anxiolytic-like effects of cannabidiol: a chemical compound of Cannabis sativa. CNS Neurol Disord Drug Targets.(2014); https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24923339/
Iffland K, Grotenhermen F.; An Update on Safety and Side Effects of Cannabidiol: A Review of Clinical Data and Relevant Animal Studies. Cannabis Cannabinoid Res; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5569602/
Battista N, Di Tommaso M, Bari M, Maccarrone M, The endocannabinoid system: an overviewFront Behav Neurosci; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3303140/
Bergamaschi MM, Queiroz RH, Zuardi AW, Crippa JA.; Safety and side effects of cannabidiol, a Cannabis sativa constituent. ; Curr Drug Saf.; https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22129319/
