Modafinil, jest stymulantem ośrodkowego układu nerwowego. Jest używany do leczenia narkolepsii. Pomaga osobom które pracują rotacyjnie na różnych zmianach. Off-label czyli poza oficjalnymi zaleceniami medycznymi Modafinil ma szereg dodatkowych zastosowań. W głównej mierze poprawia funkcje kognitywne. Wzmaga koncentrację pozytywnie wpływa na asymilację wiedzy. Badania na modelach zwierzęcych oraz ludzkich potwierdzają iż modafinil promuje wzmożony czas czuwania i redukuje łaknienie oraz zapotrzebowanie na sen.

Farkmakologicznie modafinil jest dobrze tolerowany przez organizm ludzki, aczkolwiek mogą występować prawdopodobne objawy uboczne stosowania leku. Do nich należy zaliczyć ból głowy, trudności w zasypianiu czyli insomię oraz nudności. W rzadszych przypadkach zdarzają się objawy dermatologiczne szczególnie w przypadku młodszych pacjentów. W przypadku wystąpienia skórnych reakcji alergicznych zaleca się zaprzestanie korzystania z preparatu. W rzadkich przypadkach pacjenci mogą doświadczyć poważnych reakcji alergicznych takich jak anafilaksja może także wystąpić zespół Stevens–Johnsona. Osoby doświadczające w przeszłości stanów psychotycznych mogą doświadczyć halucynacji. Brakuje badań klinicznych o zażywaniu modafinilu podczas ciąży. Ilość zażywanego leku powinna być zredukowana u pacjentów ze schodzeniami nerek lub wątroby. Modafinil nie jest rekomendowany j w przypadkach arytmii oraz u pacjentów ze znacznym nadciśnieniem. Środki bezpieczeństwa powinny być bezwzględnie zachowane kiedy pacjent ma przerośniętą lewą komorę serca. Modafinil pośrednio oddziałuje na dopaminę a jego mechanizm działania wpływa na rejony mózgu odpowiedzialne za regulacje snu.

Modafinil został wynaleziony przez neuronaukowca w 1970roku. Michela Jouventa miało to miejsce podczas jego prac dla Lafona Laboratories.

Modafinil jako lek zaczął być oficjalnie przepisywany pacjentom w 1994 roku. Cztery lata później w 1998 roku został sklasyfikowany przez FDA w Stanach Zjednoczonych Ameryki jako substancja podlegająca kontroli. W Wielkiej Brytanii modafinil jest przepisywany wyłącznie na receptę. W 2019 roku Modafinil został 336 lekiem najczęściej przepisywanym w USA. Łączna ilość wypisanych recept sięgnęła więcej niż 900 tysięcy.

Profil Medyczny Modafinilu

Modafinil nie jest rozważany przez naukę jako klasyczny środek psychostymulujący. Jest zaliczany do grupy leków eugoreicznych czyli promujących stan czuwania. Stosowany jest do leczenie osób z narkolepsją czyli pacjentów którzy zapadają w sen w okolicznościach w których jest to nie wskazane lub niebezpieczne. Osoby pracujące zmianowo lub cierpiące na nadmierną senność w sposób naturalny skorzystają z benefitów stosowania modafinilu. Pacjenci z obturacyjnym bezdechem sennym skorzystają z dobrodziejstw tego leku. Europejska Agencja Leków z powodu ryzyka wystąpienia skórnych odczynów alergicznych rekomenduje przepisywanie pacjentom z narkolepsją oraz do leczenia senności z nią związaną. Przeprowadzone badania kliniczne wykluczyły budowanie tolerancji na modafinil w przypadku dawek terapeutycznych nawet jeżeli lek był długotrwale stosowany nawet w okresie trzech lat.

Zarys Historycznny

Modafinil jako francuska inwencja był używany w siłach Powietrznych Francji. Wyparł wcześniejszy środek Adrafinil. Modafinil został uznany jako użyteczny na polu walki przez francuskiego ministra obrony w 1989 roku. Od tego czasu jest podawany lotnikom pod nazwą Virgyl. Lek został uznany jako skuteczny w poprawieniu operacyjności żołnierza i poprawiający jego tempo reakcji. Test został przeprowadzony zanim oficjalnie modafinil został uznany jako lek. Żołnierze nie byli informowani o naturze medykamentu który otrzymali. Od tego czasu kariera Modafinilu w armiach świata uległa rozszerzeniu o Stany Zjednoczone. Modafinil dał się poznać jako świetna alternatywa dla amfetaminy która była podawana żołnierzom w sytuacji przedłużających się misji kiedy to żołnierze doświadczali chronicznego braku snu. Francuski rząd przyznał że Modafinil był podawany żółnierzom Legii Cudzoziemiskiej w przypadku niektórych operacji. W 2011 roku Indyjskie siły powietrzne poinformowały iż Modafinil będzie używany w sytuacjach tego wymagających.

W Armii USA modafinil został zatwierdzony do użycia w siłach powietrznych. Został też zaaprobowany projekt badający przydatność leku do użycia w innych jednostkach armii.

W 2012 roku modafinil został zatwierdzony przez Armię USA jako lek niwelujący uczucie zmęczenia. W ten sposób użycie dextroamfetaminy w siłach powietrznych armii Amerykańskiej zostało zastąpione modafinilem. Modafinil jest także używany w jednostkach specjalnych.

W Kanadyjskim żurnalu medycznym opublikowano raport że modafinil jest używany przez astronautów podczas misji na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

Leki zawierające Modafinil

Modafinil w sprzedaży jest dostępny zazwyczaj w postaci tabletek przyjmowanych doustnie. Pojedyncza tabletka zawiera od 100mg do 200mg substancji czynnej. Modafinil jest także dostępny jako (R)-enantiomer. Armodafinil jest metabolizowany w wątrobie a jego metabolitem staje się Modafinil.

Nazwy Marek Modafinilu:

Modafinil jest sprzedawany pod wieloma różnymi markami na terenie świata wśród wiodących marek w skład których wchodzi ten psychostymulant możemy wyróżnić:

• Modafinil
• Modafinilo
• Provigil
• Zalux
• Wakelert 
• Modiwake
• Alertec
• Vigimax
• Vigil
• Stavigile
• Vigia
• Resotyl
• Modalert
• Modasomil
• Modvigil
• Modiodal
• Modiwake
• Modiwake
• Forcilin
• Intensit
• Mentix

Przeciwskazania

Modafinil jest przeicwskazany dla osób będących nadwrażiwymi na którąkolwiek jego formę w tym armodafinil. Lek jest przeciwskazany do podawania dzieciom.

Efekty uboczne

Incydenty z efektami ubocznymi dotykają mniej niż 10% osób zażywających modafinil. Ta grupa odnotowywuje bóle głowy, nudności oraz redukcję apetytu, Pomiędzy 5% do 10% użytkowników może odczuwać niepokój, bezzesnność zawroty głowy może także wystąpić biegunka lub nieżyt nosa. Skutki uboczne modafinilu są raportowane przez pacjentóww z wczęśniejszą historią leczenia zaburzeń. W badaniach klinicznych nie zaobserwowano wpływu modafinilu na redukcję wagi. Jednakże obniżone łaknienie jest częstym skutkiem zażywania modafinilu.

Rzadkie przypadki podrażnień skóry oraz wysypki były najbardziej poważnymi skutkami ubocznymi. Od Grudnia 1998 do Stycznia 2007 roku Amerykańska Agencja do Spraw Leków (FDA) otrzymała sześć raportów w których odnotowano:

• Rumień wielopostaciowy.
• Zespół Stevensa-Johnsona.
• Toksyczną martwicę naskórka.
• Zespół DRESS.

Długofalowe bezpieczeństwo oraz efektywność modafinilu nie zostały zbadane. Jedno z badań pacjentów chorych na narkolepsję i zażywających modafinil ponad dekadę zademonstrowały że lek ten przez cały czas wykazywał skuteczność leczenia nakrolepsii. Bdania zostały przeprowadzone zarówno z modafinilem oraz armodafinilem.

Uzależnienie

Włąściwości uzależniające modafinilu są stosunkowo niskie. Molekuła modafinilu dzieli biochemiczny mechanizm z innymi lekami stymulującymi. Podobnie do innych stymulantów wykazuje się działaniem poprawiającym sampoczucie aczkowliek w mniejszym stopniu. Efekty poprawiające nastórj są porównywane do działania kofeiny. Modafinil nie powoduje euforii w dawkach terapeutycznych co nie powinno prowadzić do nadużywania substancji. Modafinil został sklasyfikowany przez FDA na liście kategorii które posiadają niski potencjał uzależniający który nie posiada działania nakrotycznego. Grupa IV kontrolowanych substancji klasyfikuje modafinil jako substancję nie zaliczaną do leków pyshotoropowych ani do narkotyków.

Przedawkowanie

Próby (LD50) zostały przeprowadzone na modafinilu z użyciem modeli zwierzęcych. U myszy oraz gryzowni. Połowa populacji której została zaplikowana substancji umiera wskutek podania dawki większej niż 1250 mg na kilogram masy zwierzęcia. Dawki oralne (LD50) wachały się od 1000 do 3400 mg/kg. Dożylne podanie (LD50) dla psów wynosiło 300mg/kg. Badania kliniczne przeprowadzone na ludziach testowały podanie do 1200 mg dziennie przez okres od 7 do 21 dni. Jest znany jeden przypadek ostrego zatrucia przez przedawkowanie. Pacjenty przyjął 4500mg symptomy nie zagrażały jego życiu. U pacjenta obserwowano stan pobudzenia połączony z ekscytacją. Był zauważalny niepokój, irrytacja a także bezsenność. Inne symptomy oberowały biegunkę, agresję nerwowość papitację serca oraz nudności. FDA do roku 2004 nie zanotowała żadnego śmiertelnego przypadku związanego z przedawkowaniem modafinilu jako pojedynczej substancji. Zgodny mieały miejsce kiedy pacjent przedawkował modafinil łącznie z innymi lekami.

Intereakcje

Podawanie modafinilu w kombinacji z opoidamu takimi jak oxycodon hydrocodon lub methadone a także fentanyl może skutkować obniżeniem koncentracji plazmy. Dzieje się tak ponieważ substancja aktywna modafinil wzmaga działanie enzymu CYP3A4. Jeżli pacjent nie jest odpowiednio monitorowany zredukowane objawy odstawienne mogą mieć miejsce. Modafinil ma potwierdzoną skuteczność w redukowaniu działania hromonalnej antykoncepcji Ma to miejsce nawet do miesiąca po zaprzestaniu zażywania leku. W jednym z badańprzeprowadzonych w 2006 roku pojedyncza dawka 200mg spowodowała obniżenie we krwi poziomów prolaktyny. Stwierdzono że nie ma interreakcji modafinilu z ludzkim hormonem wzrostu.

Farmakokinetyka

Biodostępność modafinilu wynosi ponad 80%. Stężenie Cmax w plaźmie ma miejsce od 2 do trzech godzin po admininstracji. Pożywienie zwalnia basorbcję modafinilu. Molekuły wiążą się z biłąkami osocza do 60%. Bdania były prowadzone na dawkach terapeutycznych modafinilu. Współczynnik procentowy powinowactwa do protein w plaźmie nie ulega znaczącym zmianom ze wzrostem dawki.

Znane są dwa metabolity modafinilu jedenym znich jest kwas modafinilowy (CRL-40467) oraz sulfon modafinilu (CRL-41056). Obydwa metabolity nie wykazują działania aktywnego. Metabolity wydają się nie mieć wpływu na stan czuwania oferowany przez modafinil. Sulfon modafinilu (CRL-41056) wykazuje natomiast działanie antykonwulsyjne jest to cecha współna z modafinilem. Czas eliminacji połowy dawki wacha się w przedziale od 10 do 12 godzin. Na eliminację modafinilu z organizmu mają wpływ różnice w genotypie CYP. Krytyczną rolę przy eliminacji modafinilu z ustroju odgrywają wątroba oraz nerki. Modafinil jest metabolizowany w wątrobie a jego metabolity są wydalane z moczem. W wydalanej urynie czysty modafinil jako nieprzetworzona substancja wacha sięod 0% do 18,7% wpsółczynnik ten jest związany z szergeim okoliczności.

Chemia

Chemicznie modafinil stanowi recatową mieszaninę dwóch enatomerów. ((R)-modafinil) and esmodafinil ((S)-modafinil).

Wykrywanie modafinilu w ciele

Modafinil oraz jego metabolity kwas modafinilowy (CRL-40467) oraz sulfon modafinilu (CRL-41056) może być oznaczony w plaźmie. Koncentracja modafinilu może być ustalona z użyciem próbki uryny pacjenta. Zazwyczaj tego rodzaju badanie jest przeprowadzone w celu monitorowania zaordynowanej dawki. Bdanie wykonuje się dla potrzeb medycyny sądowej oraz w celu stwierdzenia potencjalnego zatrucia modafinilem. Technikil labolatoryjne wykorzystywane do jakościowej weryfikacji substancji obejmują gazową chromatografię. Test na obecność modafinilu może być przeprowadzony u sportowców. Używanie modafinilu może być klasyfikowane jako doping. Należy podkreślić że modafinil może dawać fałszywe pozytywne rezultaty jako wykryta amfetamina lub jej pochodne. Dlatego też ważne jest wykonanie dodatkowych badań wykluczających lub potwierdzających obecność amin w ciele badanego.

Modafinil reaguje z wieloma reagentami. Dla reagentu Marquis przyjmuje barwę od żółtej do pomarańczowej. Przy próbie przeprowadzanej za pomocą Libermann przyjmuje barwę ciemniejącego oranżu. Przy teście za pomocą Froehde przyjmuje kolor od głęboko pomarańczowego po czerwony.

Analogi strukturalne modafinilu.

Wiele różnorodnych odmian i strukturalnych analogów modafinilu zostało zsyntetyzowanych i przestudiowanych. Przykłądy tych andalogów obejmują ; fladrafinil, adrafinil, CE-123, (CRL-40941; fluorafinil), modafinil sulfone (CRL-41056) , (CRL-40940; bisfluoromodafinil, lauflumide) a także flmodafinil.

Nie medyczne zastosowanie Modafinilu

Nootropic

Do modafinilu przylgnęła łatka „smart drug” czyli „leku dla mądrych”. Modafinil jest często stosowany off-label czyli poza medycznymi zastosowaniami i preskrypcją lekarza. Przez użytkowników jest ceniony ze względu na właściwość podnoszenia skupienia. Redukcja zapotrzebowania na sen oraz skupienie mentalne to stany pożądane przez szereg profesjonalistów zaczynając od studentów na chirurgach kończąc.

Modafinil jako substancja używana w dopingu.

Sklasyfikowanie modafinilu jako substancji dopingowej doprowadziło do kontrowersji w środowisku sportowym. Co należy zauważyć kilkoro amerykańskich atletów otrzymało pozytywny wynik na modafinil. W sposób naturalny prasa uważa te informacje za sensacyjne. Niektórzy ze sportowców przebadani pod kontem obecności modafinilu w organizmie zaskarżali decyzję protestując że modafinil nie znajdował się na liście zakazanych substancji w chwili pobierania próbek. Czy tak czy inaczej organizacja WADA czyli World Anti-Doping Agence stwierdziła iż modafinil należy do grupy substancji które aktualnie są zakazane. OD 2004 roku WADA oficjalnie uznała substancję modfainil jako doping. Nie obyło się to bez kontrowersji gdyż lista została zmieniona na 10 dni przed rozpoczęciem Letniej Olimpiady w 2004 roku. Od 03.08.2004 molekuła modafinil wykryta w organiźmie sportowca jest oficjalnie uznawana jako doping.

Badania prowadzone nad modafinilem poza narkolepsją.

Zagadnienia psychiatryczne takie jak poważna depresja.

Modafinil został wzięty pod lupę ze względu na przesiewowe wyniki badań. Badaniu poddano pacjentów chorych na przewlekła depresję. W 2021 systematyczny przegląd i meta analiza danych przeprowadzona na kontrolowanych grupach pacjentów przyjmujących zarówno placebo jak i psychostymulanty doprowadziła do interesujących konkluzji. Meta-analiza wykazała że pacjenci którzy zażywali modafinil oraz posychostymulanty takie jak metylofenidat i amafetaminy zdecydowanie lepiej radzili sobie z depresją niż grupa kontrolna. Bardziej drobiazgowa analiza doprowadziła naukowców do konkluzji że modafinil poprawia jakośćżycia pacjentów redukując zmęczenie oraz senność. W przypadku leczenia ciężkich depresji na czołówkę wysunął się metylofenidat który wykazał się największą skutecznością wśród wymienionych substancji. Jednakże analiza mimo potężnej ilości danych nie odpowiedziała na pytanie w jaki sposób modafinil może pozytywnie usprawnić życie pacjentów chorych na depresję.

Off label

Czyli potencjalne zastosowania modafinilu poza wskazaniami medycznymi. Do modafinilu przylgnął przedrostek smart-drug. Modafinil jest też często nazywany królem nootropów. To miano dzieli podzielnie z innym psychostymulantem phenylpiracetamem.